સૂર્ય અને ચંદ્ર આપણા સૌરમંડળના સૌથી જાણીતા ગ્રહો છે. તેમનો પૃથ્વી સાથે વિશેષ સંબંધ છે. જો સૂર્ય ન હોય તો પૃથ્વી પર પ્રકાશ પહોંચતો નથી, જ્યારે ચંદ્ર ન હોય તો પૃથ્વીનું સંતુલન ખોરવાય છે. આપત્તિ થવા દો. પરંતુ તમારા મનમાં એક પ્રશ્ન આવ્યો હશે કે જ્યારે સૂર્ય ચંદ્ર કરતાં 400 ગણો મોટો છે તો પછી પૃથ્વી પરથી બંને સરખા કેમ દેખાય છે. કોઈને નાનું કે મોટું દેખાતું નથી. સૂર્ય 400 વખત નહીં તો થોડો મોટો દેખાવો જોઈએ. આની પાછળ ખૂબ જ રસપ્રદ વિજ્ઞાન છે. અમેરિકન સ્પેસ એજન્સી નાસાએ આ સવાલોના આશ્ચર્યજનક જવાબ આપ્યા છે.
તમે એ પણ નોંધ્યું હશે કે જ્યારે પણ આપણે સવારે અને સાંજે સૂર્ય કે ચંદ્રને ઉગતા જોઈએ છીએ, ત્યારે બંને સમાન દેખાય છે. એવું લાગે છે કે બંનેનો વ્યાસ સમાન છે. જ્યારે સૂર્ય આપણા સૌરમંડળનો સૌથી મોટો ગ્રહ છે. તેનો વ્યાસ 13 લાખ 90 હજાર કિલોમીટર છે. જ્યારે ચંદ્રનો વ્યાસ માત્ર 3,474 કિલોમીટર છે. પૃથ્વીનો વ્યાસ 12,742 કિલોમીટર માપવામાં આવ્યો છે. આ સંદર્ભમાં, સૂર્ય પૃથ્વી કરતાં આશરે 109 ગણો મોટો છે. તો પછી ચંદ્ર સૂર્ય સમાન કેમ દેખાય છે?
તેથી જ બંને સમાન દેખાય છે
ખગોળશાસ્ત્રના અહેવાલો અનુસાર, સૂર્ય ચંદ્ર કરતાં 400 ગણો પહોળો છે, પરંતુ તે પૃથ્વીથી લગભગ 400 ગણો દૂર પણ છે.આ કારણે ચંદ્ર અને સૂર્ય આકાશમાં સમાન કદના દેખાય છે. તે માત્ર એક સંયોગ છે. જો પૃથ્વીથી સૂર્યનું અંતર આનાથી વધુ કે ઓછું હોત તો બંનેના કદમાં તફાવત સ્પષ્ટ દેખાઈ શકત. પૃથ્વીથી સૂર્યનું અંતર 14 કરોડ 96 લાખ કિલોમીટર છે. જ્યારે પૃથ્વીથી ચંદ્રનું અંતર અંદાજે 384,403 કિલોમીટર છે. આ સંયોગ અત્યાર સુધી જાણીતા અન્ય કોઈ ગ્રહ સાથે બન્યો નથી. તેથી જ તેમના આકાર આપણને જુદા દેખાય છે.
… પછી ગ્રહણ ઘણું ઓછું દેખાશે
બીજી રસપ્રદ વાત, ભરતીની ક્રિયાઓને લીધે ચંદ્ર દર વર્ષે પૃથ્વીથી લગભગ એક ઇંચ દૂર જતો રહે છે. પરંતુ ભૂતકાળમાં એકવાર, ચંદ્ર પૃથ્વીની એટલી નજીક હતો કે તેણે સૂર્યને સંપૂર્ણપણે ઢાંકી દીધો હતો. જે રીતે ચંદ્ર પૃથ્વીથી દૂર જઈ રહ્યો છે તેના આધારે અંદાજ લગાવી શકાય છે કે આજથી લગભગ 50 કરોડ વર્ષ પછી ચંદ્ર એટલો દૂર હશે કે ગ્રહણ ઘણું ઓછું દેખાશે.