વર્ષ 2023 ભારતીય અવકાશ સંશોધન સંસ્થા (ઇસરો) માટે સુવર્ણ વર્ષથી ઓછું નથી. આ વર્ષે ઈસરોએ તે કર્યું જેની આખી દુનિયા રાહ જોઈ રહી હતી. આ વર્ષે ઈસરોએ આવા ઘણા પગલા લીધા, જેના વિશે અમેરિકાની સ્પેસ એજન્સી નાસા માત્ર વિચારી રહી હતી. વર્ષ 2023 ભારતીય અવકાશના ઇતિહાસમાં સૌથી યાદગાર વર્ષોમાંનું એક છે. આ વર્ષે ઈસરોએ ચંદ્રયાન, આદિત્ય એલ1 તેમજ વિદેશી ઉપગ્રહો લોન્ચ કર્યા છે. ચંદ્રયાન-3 મિશન ઇસરો માટે આ વર્ષના તમામ મિશનમાં સૌથી મોટી સિદ્ધિ હતી.
ચંદ્રયાન-3 મિશન ઈસરોના ઈતિહાસમાં ઉમેરો કરે છે
ચંદ્રયાન-3 મિશનની સફળતા સાથે, ભારત ચંદ્રના દક્ષિણ ધ્રુવ પર ઉતરનાર પ્રથમ દેશ બન્યો. ચંદ્રની સપાટી પર સોફ્ટ લેન્ડિંગ કરનાર તે ચોથો દેશ બન્યો છે. ભારત પહેલા, માત્ર અમેરિકા, ચીન અને રશિયા ચંદ્રની સપાટી પર સોફ્ટ લેન્ડિંગ કરી શક્યા હતા, પરંતુ તેના દક્ષિણ ભાગ પર હજી સુધી કોઈ લેન્ડિંગ કરી શક્યું નથી. તમને જણાવી દઈએ કે ચંદ્રયાન-3 મિશન 14 જુલાઈ, 2023ના રોજ લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું. આ પછી ચંદ્રયાન-3 ને તેની સફરમાં 42 દિવસ લાગ્યા. આ વાહનના લેન્ડર મોડ્યુલ વિક્રમે 23 ઓગસ્ટ, 2023ના રોજ ભારતીય સમયાનુસાર સાંજે 06:04 વાગ્યે ચંદ્રના દક્ષિણ ધ્રુવની નજીક સપાટી પર સફળતાપૂર્વક સોફ્ટ લેન્ડિંગ કર્યું હતું. આ પછી, રોવર અને લેન્ડરે લગભગ 14 દિવસ સુધી તેમનું મિશન કર્યું અને હવે બંને ચંદ્ર પર ભારતને હંમેશા માટે ગૌરવ અપાવશે.
ઈસરોએ સૂર્ય તરફ વધુ પગલાં લીધાં
આખો દેશ હજુ ચંદ્રયાન-3ની સફળતાની ઉજવણી કરી રહ્યો હતો ત્યારે ઈસરોએ બીજું કારણ આપ્યું. આદિત્ય L1 ના સફળ પ્રક્ષેપણ સાથે ISRO એ બીજી છલાંગ લગાવી. આ મિશન 2 સપ્ટેમ્બરના રોજ સવારે 11:50 વાગ્યે આંધ્રપ્રદેશના શ્રીહરિકોટા સ્પેસ સેન્ટરના બીજા લોન્ચ પેડ પરથી લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું. તે 4 મહિનાની સફર પૂર્ણ કરશે અને L1 પોઈન્ટ પર પહોંચશે. તમને જણાવી દઈએ કે ISROનું આદિત્ય L1 અવકાશયાન L1 પોઈન્ટ પર પહોંચવાના અંતિમ તબક્કાની નજીક છે અને L1 પોઈન્ટમાં પ્રવેશવાની પ્રક્રિયા 7 જાન્યુઆરી, 2024 સુધીમાં પૂર્ણ થવાની આશા છે. ISRO અનુસાર, આદિત્ય-L1 સૂર્યનો અભ્યાસ કરનાર પ્રથમ અવકાશ-આધારિત ભારતીય પ્રયોગશાળા હશે. આદિત્ય-L1 મિશનનો ઉદ્દેશ્ય L1ની આસપાસની ભ્રમણકક્ષામાંથી સૂર્યનો અભ્યાસ કરવાનો છે.
આદિત્ય L1 પછી હવે મિશન ગગનયાનની તૈયારી
ચંદ્રયાન-3 અને આદિત્ય એલ1 પછી ઈસરોએ દેશવાસીઓને ગર્વ કરવાની બીજી તક આપી. 21 ઓક્ટોબરના રોજ, ઈસરોએ તેના પ્રથમ માનવ મિશન ગગનયાનનું સફળતાપૂર્વક પરીક્ષણ કર્યું. ભારતીય સ્પેસ એજન્સી જે રીતે તૈયારીઓ કરી રહી છે, તેનાથી અનુમાન લગાવવામાં આવી રહ્યું છે કે વર્ષ 2025માં ભારતની પ્રથમ માનવ અવકાશ ઉડાન થશે. આ પહેલા, ISRO ઘણા પરીક્ષણો કરશે, જેથી જ્યારે માનવોને ગગનયાન મિશનમાં મોકલવામાં આવે ત્યારે તેમની સુરક્ષામાં કોઈ ક્ષતિ ન રહે અને તેઓ સંપૂર્ણપણે સુરક્ષિત રહે.
મિશન ગગનયાનની ટેસ્ટ ફ્લાઈટ TVD1 સફળતાપૂર્વક પૂર્ણ થઈ
આ ક્રમમાં, 21 ઓક્ટોબરના રોજ, ISRO એ મિશન ગગનયાનની ટેસ્ટ ફ્લાઈટ TVD1 સફળતાપૂર્વક પૂર્ણ કરી. ગગનયાન મિશનની પ્રથમ ટેસ્ટ ફ્લાઇટમાં, ISRO ક્રૂ મોડ્યુલને બાહ્ય અવકાશમાં મોકલવામાં આવ્યું હતું અને તે પછી તેને જમીન પર પાછું મોકલવામાં આવ્યું હતું. આ સમયગાળા દરમિયાન, ISRO એ એબોર્ટ ટ્રેજેક્ટરી સંબંધિત ઘણા પ્રયોગો કર્યા. આ પછી ગગનયાન મિશનના પ્રથમ માનવરહિત મિશનની યોજના બનાવી શકાય છે. માનવરહિત મિશનમાં હ્યુમનનોઇડ રોબોટ એટલે કે સંપૂર્ણ માનવ સ્વરૂપનો રોબોટ વ્યોમિત્ર મોકલવામાં આવશે. આ સમય દરમિયાન, ISRO ઘણા પરીક્ષણો કરશે અને જો બધું યોજના મુજબ ચાલશે, તો વર્ષ 2025 માં, ISRO તેનું પ્રથમ માનવ મિશન અવકાશમાં મોકલશે.
બીજા ઘણા દેશોના ઉપગ્રહો અવકાશમાં મોકલ્યા
આ ત્રણ મોટા મિશનની સાથે, ઈસરોએ આ વર્ષે અન્ય ઘણા દેશોના ઉપગ્રહો પણ અવકાશમાં મોકલ્યા છે. ઈસરોએ આ વર્ષે 46 વિદેશી ઉપગ્રહો લોન્ચ કર્યા છે. 10 ફેબ્રુઆરીએ અમેરિકાના જાનુસ-1 ઉપગ્રહને EOS-07 સાથે લોન્ચ કરવામાં આવ્યો હતો. આ પછી, 26 માર્ચ, 2023 ના રોજ, LVM3 M3 રોકેટથી વનવેબના 36 ઉપગ્રહો લોન્ચ કરવામાં આવ્યા હતા. 22 એપ્રિલના રોજ, સિંગાપોરના બે ઉપગ્રહો TeLEOS-2 અને LUMISAT-4ને PSLV-C55 રોકેટ દ્વારા લોન્ચ કરવામાં આવ્યા હતા. આ પછી, 30 જુલાઈએ, પીએસએલવી-સી56 રોકેટથી સાત સિંગાપોરના ઉપગ્રહો લોન્ચ કરવામાં આવ્યા હતા.