છેલ્લા 6-7 દાયકાથી મહારાષ્ટ્રના રાજકારણમાં બાળાસાહેબ ઠાકરેનું નામ સતત ગુંજતું રહ્યું છે. તેમના મૃત્યુને 13 વર્ષથી વધુ સમય વીતી ગયો છે, પરંતુ રાજકીય વર્તુળોમાં તેઓ હજુ પણ ચર્ચામાં છે. 23 જાન્યુઆરી 1926ના રોજ જન્મેલા બાલ ઠાકરેનું પૂરું નામ બાલ કેશવ ઠાકરે હતું અને લોકો તેમને આદરપૂર્વક બાળાસાહેબ ઠાકરે કહીને બોલાવતા હતા. બાળા ઠાકરે, જેઓ તેમની કારકિર્દીના શરૂઆતના દિવસોમાં કાર્ટૂનિસ્ટ હતા, તેમણે શિવસેનાની રચના કરીને મરાઠી લોકો અને હિન્દુ હિતોના અવાજને મજબૂત પ્લેટફોર્મ આપ્યું હતું. બાળાસાહેબે આખી જીંદગી ગૌરવ સાથે રાજનીતિ કરી, પરંતુ એક સમય એવો આવ્યો જ્યારે તેમના પર માત્ર ચૂંટણી લડવા પર પ્રતિબંધ જ મુકાયો ન હતો પરંતુ તેમનું નામ મતદાર યાદીમાંથી પણ કાઢી નાખવામાં આવ્યું હતું.
જ્યારે બાળા ઠાકરે પર ચૂંટણી લડવા પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો હતો
જુલાઈ 1999 માં, ચૂંટણી પંચની ભલામણ પર, રાષ્ટ્રપતિ કે. આર. નારાયણને બાળા ઠાકરે પર 6 વર્ષ સુધી ચૂંટણી લડવા પર પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો. બાળ ઠાકરે પર આદર્શ આચાર સંહિતાનું ઉલ્લંઘન કરવાનો આરોપ હતો. તેમના પર 1987ની મહારાષ્ટ્ર વિધાનસભા પેટાચૂંટણીમાં ભડકાઉ ભાષણ આપવાનો આરોપ હતો. બાલ ઠાકરેએ મહારાષ્ટ્રની વિલે પાર્લે સીટ પરથી શિવસેનાના ઉમેદવાર યશવંત રમેશ પ્રભુના સમર્થનમાં ધર્મના નામે કથિત રીતે વોટ માંગ્યા હતા. તમને જણાવી દઈએ કે લોકપ્રતિનિધિત્વ અધિનિયમની કલમ 123(3) હેઠળ ધર્મ, જાતિ, જાતિ અથવા ભાષાના આધારે વોટ માંગવો પ્રતિબંધિત અને સજાપાત્ર છે. આવી સ્થિતિમાં ચૂંટણી પંચે તેમની સામે કાર્યવાહીની ભલામણ રાષ્ટ્રપતિને કરી હતી.
બાળાસાહેબ ઠાકરેએ શું કહ્યું?
બાળાસાહેબ ઠાકરે પર તેમના ભાષણમાં મુસ્લિમ નામોનો ઉપયોગ કરીને હિન્દુ મતદારોને શિવસેનાના હિંદુ ઉમેદવારને મત આપવા માટે અપીલ કરવાનો આરોપ હતો. તેમણે કહ્યું હતું કે જો શિવસેનાના ઉમેદવાર રમેશ પ્રભુ જીતશે તો તે બાલ ઠાકરે, શિવસેના કે રમેશ પ્રભુની નહીં પરંતુ હિન્દુ ધર્મની જીત હશે. તેમના ભાષણમાં તેમણે કથિત રીતે કહ્યું હતું કે જો આપણે ત્યાં જે પણ મસ્જિદો છે તે ખોદવાનું શરૂ કરીએ તો ત્યાં હિંદુ મંદિરો જોવા મળશે. આ પછી બાળાસાહેબે મતદારોને સંબોધતા કહ્યું હતું કે જે વ્યક્તિના નામમાં ભગવાન છે તેને ધર્મના નામે ચૂંટણી લડવા માટે વિધાનસભામાં મોકલવો જોઈએ.
કોંગ્રેસના ઉમેદવારે કોર્ટનો દરવાજો ખટખટાવ્યો
ઠાકરેના ભાષણ પછી પ્રભુ પર પ્રહાર કરનારા કોંગ્રેસના ઉમેદવાર કુંટે આ મામલે બોમ્બે હાઈકોર્ટ પહોંચ્યા હતા. તેમણે બાળા ઠાકરે અને રમેશ પ્રભુ વિરુદ્ધ લોકપ્રતિનિધિત્વ અધિનિયમ 1951ની કલમ 123(3) હેઠળ આદર્શ આચાર સંહિતાના ઉલ્લંઘન બદલ કેસ દાખલ કર્યો હતો. 1989માં, હાઈકોર્ટે તે અરજી પર લોકપ્રતિનિધિત્વ અધિનિયમ 1951ની કલમ 123(3)ના ઉલ્લંઘન બદલ રમેશ પ્રભુની ચૂંટણી જીતને રદ કરવા નોટિસ જારી કરી હતી. હાઈકોર્ટે 1991માં આ મામલે ચુકાદો આપ્યો હતો અને પ્રભુની જીતને રદબાતલ કરી હતી અને તેમને 6 વર્ષ માટે ચૂંટણી લડવા પર પણ રોક લગાવી હતી.
મામલો સુપ્રીમ કોર્ટ અને પછી ચૂંટણી પંચ સુધી પહોંચ્યો હતો
હાઇકોર્ટના નિર્ણય સામે પ્રભુ સુપ્રીમ કોર્ટ પહોંચ્યા પરંતુ ત્યાંથી પણ તેમને રાહત મળી ન હતી. આ સાથે જ બાળા ઠાકરેને ભડકાઉ ભાષણના કેસમાં પણ દોષિત ઠેરવવામાં આવ્યા હતા. ઠાકરે તે સમયે કોઈ જાહેર હોદ્દો ધરાવતા ન હતા, તેથી સુપ્રીમ કોર્ટે તેમની સજા અંગે નિર્ણય લેવાનો અધિકાર ચૂંટણી પંચને આપ્યો હતો. ચૂંટણી પંચે બાળા ઠાકરે સામે સજા નક્કી કરવા માટે એક સમિતિની રચના કરી, જેણે 1998માં રાષ્ટ્રપતિને બાળાઠાકરેને તેમના મતદાનના અધિકારોથી વંચિત રાખવાની ભલામણ કરી. આ પછી, રાષ્ટ્રપતિએ પંચની ભલામણને મંજૂરી આપી અને બાળા ઠાકરે પર માત્ર 6 વર્ષ માટે ચૂંટણી લડવા પર પ્રતિબંધ જ નહીં પરંતુ તેમનું નામ મતદાર યાદીમાંથી પણ હટાવી દેવામાં આવ્યું.