રાષ્ટ્રપતિ અને વડાપ્રધાન સહિત અનેક મહાનુભાવોની સામે ખુલ્લા પગે અને આદિવાસી પોશાકમાં પદ્મશ્રી એવોર્ડ મેળવનાર વૃક્ષ માતા તુલસી ગૌડા હવે આપણી વચ્ચે નથી. તુલસી ગૌડા, 86, હલ્કી સમુદાયના સભ્ય, વય-સંબંધિત બિમારીઓથી પીડાતા હતા અને સોમવારે ઉત્તરા કન્નડ જિલ્લાના અંકોલ તાલુકામાં તેમના ઘરના ગામ હન્નાલી ખાતે તેમનું અવસાન થયું હતું.
તુલસી ગૌડાને વૃક્ષો પ્રત્યેના તેમના અદ્ભુત પ્રેમ અને નિષ્ઠા માટે “વૃક્ષ માતા” તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. તેમણે જીવનભર પર્યાવરણની જાળવણી અને વૃક્ષો અને છોડની સંભાળ માટે કામ કર્યું. તેમની અસાધારણ મહેનત અને સમર્પણને જોતાં, તેમને 2021 માં પદ્મશ્રીથી નવાજવામાં આવ્યા હતા. આ પ્રતિષ્ઠિત પુરસ્કાર તેમને રાષ્ટ્રપતિ અને વડાપ્રધાન સમક્ષ જડીબુટ્ટીઓ અને છોડના સંરક્ષણમાં તેમની નોંધપાત્ર ભૂમિકાની માન્યતામાં આપવામાં આવ્યો હતો. આ એવોર્ડ પ્રાપ્ત કરતી વખતે, તેણી પરંપરાગત આદિવાસી પોશાકમાં સજ્જ હતી અને ઉઘાડપગું ઊભી હતી. તેમની સાદગીએ લોકોના હૃદયને મોહી લીધું હતું.
તુલસી ગૌડાની યાત્રા
તુલસી ગૌડાનો જન્મ કર્ણાટકના હલ્કી જનજાતિના પરિવારમાં થયો હતો. બાળપણમાં તેમના પિતાનું અવસાન થયું અને તેમણે નાની ઉંમરથી જ તેમની માતા અને બહેનો સાથે કામ કરવાનું શરૂ કર્યું. આ કારણે તે શાળાએ જઈ શકી ન હતી, ન તો તે વાંચતા-લખતા શીખી શકતી હતી. તેણે 11 વર્ષની ઉંમરે લગ્ન કર્યા, પરંતુ તેનો પતિ પણ લાંબો સમય જીવ્યો નહીં. તેમના જીવનમાંથી ઉદાસી અને એકલતા દૂર કરવા માટે, તેમણે વૃક્ષો અને છોડની સંભાળ લેવાનું શરૂ કર્યું. છોડના સંરક્ષણમાં તેણીની રુચિ વધી અને તેણી રાજ્યની વનીકરણ યોજનામાં કાર્યકર તરીકે સામેલ થઈ. વર્ષ 2006માં તેને વન વિભાગમાં વૃક્ષારોપણની નોકરી મળી અને 14 વર્ષના કાર્યકાળ બાદ તે 2020માં નિવૃત્ત થઈ. આ સમય દરમિયાન તેમણે અસંખ્ય વૃક્ષો વાવ્યા અને જૈવિક વિવિધતાના સંરક્ષણમાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવી. તુલસી ગૌડાને વૃક્ષો અને છોડ વિશે અદ્ભુત જ્ઞાન હતું, જેના કારણે તેમને જંગલનો વિશ્વકોશ પણ કહેવામાં આવે છે. તે તમામ પ્રકારના છોડના ફાયદા વિશે જાણતો હતો. કયા છોડને કેટલું પાણી આપવું, કયા ઝાડ-છોડ કયા પ્રકારની જમીનમાં ઉગે છે, આ બધું તેની આંગળીના ટેરવે હતું.