National News: સુપ્રીમ કોર્ટે સોમવારે સ્ટેટ બેંક ઓફ ઈન્ડિયાની અરજીને ફગાવી દીધી હતી જેમાં 30 જૂન સુધી સમય વધારવાની માંગ કરવામાં આવી હતી. સુપ્રીમ કોર્ટે 12 માર્ચ સુધીનો સમય આપ્યો છે એટલે કે આવતીકાલે SBIને ચૂંટણી પંચ સમક્ષ ઈલેક્ટોરલ બોન્ડની માહિતી રજૂ કરવા માટે. છેવટે, ચૂંટણી બોન્ડ શું છે અને 2017 પછી તેમાં કયા મુખ્ય મુદ્દાઓ પ્રકાશમાં આવ્યા છે? ચાલો તેની સંપૂર્ણ સમયરેખા જાણીએ.
ચૂંટણી બોન્ડ શું છે?
2017 માં મોદી સરકાર દ્વારા રજૂ કરવામાં આવેલી સિસ્ટમ હેઠળ, વ્યક્તિઓ અને કોર્પોરેટ જૂથોને ‘ઇલેક્ટોરલ બોન્ડ્સ’ નામના નાણાકીય સાધનો દ્વારા અનામી રીતે કોઈપણ રાજકીય પક્ષને અમર્યાદિત રકમનું દાન કરવાની મંજૂરી આપવામાં આવી હતી.
અહીં સંપૂર્ણ સમયરેખા જુઓ
ચૂંટણી બોન્ડ યોજના વર્ષ 2017માં ફાયનાન્સ બિલમાં રજૂ કરવામાં આવી હતી. 14 સપ્ટેમ્બર, 2017 ના રોજ, મુખ્ય અરજદાર NGO ‘એસોસિએશન ફોર ડેમોક્રેટિક રિફોર્મ્સ’ એ યોજનાને પડકારતી સુપ્રીમ કોર્ટમાં ગઈ. 3 ઓક્ટોબર, 2017ના રોજ, SCએ NGO દ્વારા દાખલ કરવામાં આવેલી PIL પર કેન્દ્ર અને ECને નોટિસ પાઠવી હતી.
2 જાન્યુઆરી, 2018ના રોજ, કેન્દ્ર સરકારે ઈલેક્ટોરલ બોન્ડ સ્કીમની સૂચના આપી. 7 નવેમ્બર, 2022 ના રોજ ઈલેક્ટોરલ બોન્ડ સ્કીમમાં એક વર્ષમાં વેચાણના દિવસો 70 થી વધારીને 85 કરવા માટે સુધારો કરવામાં આવ્યો હતો. ઑક્ટોબર 16, 2023 ના રોજ, CJI DY ચંદ્રચુડની આગેવાની હેઠળની SC બેન્ચે યોજના વિરુદ્ધની અરજીઓને પાંચ જજની બંધારણીય બેંચને મોકલી.
31 ઓક્ટોબર, 2023 ના રોજ, CJI DY ચંદ્રચુડની આગેવાની હેઠળની પાંચ જજોની બંધારણીય બેન્ચે યોજના સામેની અરજીઓની સુનાવણી શરૂ કરી. સુપ્રીમ કોર્ટે 2 નવેમ્બર, 2023ના રોજ નિર્ણય સુરક્ષિત રાખ્યો હતો.
15 ફેબ્રુઆરી, 2024 ના રોજ, સર્વોચ્ચ અદાલતે આ યોજનાને ફગાવી દેતા સર્વસંમતિથી ચુકાદો આપ્યો, જેમાં કહ્યું કે તે વાણી અને અભિવ્યક્તિની સ્વતંત્રતાના બંધારણીય અધિકાર તેમજ માહિતીના અધિકારનું ઉલ્લંઘન કરે છે. 4 માર્ચના રોજ, સ્ટેટ બેંક ઓફ ઈન્ડિયાએ સુપ્રીમ કોર્ટનો સંપર્ક કર્યો અને રાજકીય પક્ષો દ્વારા રોકાયેલા દરેક ચૂંટણી બોન્ડની વિગતો જાહેર કરવા માટે 30 જૂન સુધીનો સમય વધારવાની માંગ કરી.
7 માર્ચના રોજ, સુપ્રીમ કોર્ટમાં SBI સામે તિરસ્કારની કાર્યવાહીની માંગ કરતી અરજી દાખલ કરવામાં આવી હતી, જેમાં આરોપ લગાવવામાં આવ્યો હતો કે તેણે 6 માર્ચ સુધીમાં રાજકીય પક્ષોને ચૂંટણી બોન્ડ્સ દ્વારા આપવામાં આવેલા યોગદાનની વિગતો સબમિટ કરવાના સર્વોચ્ચ અદાલતના નિર્દેશનો ભંગ કર્યો હતો. જાણીજોઈને અનાદર કર્યો હતો.
11 માર્ચે, આજે, સુપ્રીમ કોર્ટની પાંચ સભ્યોની બંધારણીય બેન્ચે સમય વધારવાની માંગ કરતી SBIની અરજીને ફગાવી દીધી હતી અને 12 માર્ચના રોજ કામકાજના કલાકોના અંત સુધીમાં ચૂંટણી પંચને ચૂંટણી બોન્ડની વિગતો સબમિટ કરવાનો નિર્દેશ આપ્યો હતો.