ડેન્ગ્યુ આપત્તિ બની શકે છે, તેનાથી બચવા આ બાબતોનું ધ્યાન રાખવું

વરસાદની ઋતુમાં મચ્છરોથી ફેલાતા રોગોનું જોખમ અનેકગણું વધી જાય છે. આ રોગોમાં ડેન્ગ્યુના કેસ સૌથી વધુ જોવા મળે છે. જો બેદરકારી દાખવવામાં આવે તો ડેન્ગ્યુ જીવલેણ પણ સાબિત થઈ શકે છે. તેથી, તેને કેવી રીતે ટાળવું અને જો તે થાય તો શું કરવું, અમે ડૉક્ટર પાસેથી આ બધા પ્રશ્નોના જવાબો શોધવાનો પ્રયાસ કર્યો. ચાલો જાણીએ.

લખનૌ. આગામી બે મહિના સુધી મચ્છરજન્ય રોગોથી પોતાને બચાવવું જરૂરી છે. જો કોઈને એકવાર ડેન્ગ્યુ થયો હોય તો તેને ફરીથી ડેન્ગ્યુ થવાનું જોખમ રહેલું છે. આવી સ્થિતિમાં આપણી આસપાસ સ્વચ્છતાનું ખાસ ધ્યાન રાખવાની જરૂર છે, જેથી મચ્છરોની ઉત્પત્તિ ન થાય. ડેન્ગ્યુના મચ્છર દિવસ દરમિયાન સૌથી વધુ કરડે છે તેથી આ સમયે ખાસ કાળજી લેવી જરૂરી છે.

ડેન્ગ્યુને કારણે ખૂબ જ તાવ, માથાનો દુખાવો, આંખોની પાછળનો દુખાવો, સ્નાયુઓ અને સાંધાઓમાં દુખાવો અને શરીર પર ફોલ્લીઓ થાય છે. જો આવા લક્ષણો દેખાય તો ડેન્ગ્યુની તપાસ કરીને તાત્કાલિક સારવાર લેવી જોઈએ. ગુરુવારે દૈનિક જાગરણના ‘હેલો ડૉક્ટર’ કાર્યક્રમમાં, ડૉ. શ્યામા પ્રસાદ મુખર્જી સિવિલ હોસ્પિટલના ફિઝિશિયન ડૉ. કુલદીપ વર્માએ વાચકોના પ્રશ્નોના જવાબો આપ્યા. તેમને ડેન્ગ્યુથી બચવાના ઉપાયો પણ જણાવો.

પ્રશ્ન– પરિવારમાં ઘણા લોકોને વાયરલ ફીવર હોય છે. 101-102 ડિગ્રી તાવ છે. શરીરમાં દુખાવો, ગળામાં દુખાવો અને સાંધાનો દુખાવો છે. રવિન્દ્ર પ્રતાપ સક્સેના, સેક્ટર ડી, એલડીએ કોલોની, લખનૌ

જવાબ: જો શરીર પર ફોલ્લીઓ ન હોય, ઉલ્ટી ન થતી હોય, શ્વાસ લેવામાં તકલીફ ન થતી હોય તો તે વાયરલ ફીવર છે. પેરાસીટામોલની ગોળીઓ દિવસમાં ચાર વખત લઈ શકાય છે. જો ડેન્ગ્યુના ભયના સંકેત હોય તો સીબીસી એક વખત ટેસ્ટ કરાવી શકાય છે. ખાવા-પીવામાં ધ્યાન રાખવું. સરળતાથી સુપાચ્ય ખોરાક લો, બને એટલું પાણી પીઓ.

પ્રશ્ન- ગયા વર્ષે ડેન્ગ્યુ થયો હતો. ડેન્ગ્યુ ફરી થઈ શકે? દીપક સિંહ, મામી

જવાબ- ડેન્ગ્યુના વાઈરસ ચાર પ્રકારના હોય છે, જેને સેરોટાઈપ કહેવાય છે. જ્યારે કોઈને પહેલીવાર ડેન્ગ્યુ થાય છે, ત્યારે તે ડેન્ગ્યુ વાયરસ-1ને કારણે થાય છે. બીજી વખત તે ડેન્ગ્યુ નહીં હોય, પરંતુ તે અન્ય સેરોટાઈપનો ડેન્ગ્યુ હોઈ શકે છે. બીજી વાર, ડેન્ગ્યુ વાયરસ વધુ ખતરનાક છે, તેથી મચ્છરોથી સુરક્ષિત રહો. દિવસ દરમિયાન ફુલ સ્લીવના શર્ટ પહેરો અને મચ્છરદાનીનો ઉપયોગ કરો.

પ્રશ્ન- ડેન્ગ્યુથી બચવાના ઉપાયો જણાવો, તે કેવી રીતે ફેલાય છે? મહેશ પ્રસાદ સાહુ, લટૌચે રોડ, આરપી સિંહ, રાજાજીપુરમ, એસપી તિવારી, આલમબાગ, હીરા સિંહ, મુનશી પુલિયા

જવાબ- ડેન્ગ્યુ એડીસ ઈજિપ્તી માદા મચ્છર દ્વારા ફેલાય છે. આ મચ્છરના શરીર પર કાળા અને સફેદ ડાઘ હોય છે. આ ફોલ્લીઓ મચ્છરોના શરીર અને પગ પર દેખાય છે. આ મચ્છરો દિવસ દરમિયાન કરડે છે. ખાસ કરીને સવારે અને સાંજે. આ મચ્છરો સ્વચ્છ અને સ્થિર પાણીમાં ઈંડા મૂકે છે. આથી જ્યાં પણ પાણીનો સંગ્રહ થાય ત્યાં તેને સાફ રાખો. ઘરોની આસપાસ પાણી ભરાવા ન દો.

રાત્રે સૂતી વખતે મચ્છરદાનીનો ઉપયોગ કરો. ફુલ સ્લીવના કપડાં પહેરો. સાંજે પાણી ભરાયેલા સ્થળોએ જવાનું ટાળો. નજીકમાં ગટર હોય તો ફોગીંગ પણ કરી શકાય. ડેન્ગ્યુના મચ્છર 400 મીટર સુધી ઉડે છે. તેથી, તમારા ઘરની આસપાસ જ્યાં મચ્છરો ઉત્પન્ન થાય છે તે વિસ્તારોને સાફ રાખો. તેનાથી બચવા માટે શરીરની રોગપ્રતિકારક શક્તિને મજબૂત રાખવી પણ જરૂરી છે. આ માટે મોસમી ફળો અને શાકભાજીનું સેવન કરો. ભારે અને મીઠી વસ્તુઓ ટાળો. રાત્રે હળવો ખોરાક લેવો. ડેન્ગ્યુના વાયરસ વાતાવરણમાં ભેજને કારણે વિકસે છે. તેથી, સૂર્યમાંથી બહાર આવ્યા પછી તરત જ ખૂબ ઠંડુ પાણી પીવાનું ટાળવું જોઈએ.

પ્રશ્ન- હું 10 દિવસથી ડેન્ગ્યુથી પીડિત છું. પ્લેટલેટ્સ 2500 થી 3000 ની વચ્ચે હોય છે. હું ઘરે છું, ખૂબ જ બેચેની અનુભવું છું. ક્યારેક ઉધરસ સાથે લોહી પણ આવે છે. શું કરવું, બકરીના દૂધ અને પપૈયાના પાનથી પ્લેટલેટ્સ વધારી શકાય છે. સતેન્દ્ર રાવત, અયોધ્યા

જવાબ– ડેન્ગ્યુ તાવ ત્રણ તબક્કામાં વધે છે. સાત દિવસ પછી રિકવરી શરૂ થાય છે, પરંતુ તમને 10 દિવસ સુધી ડેન્ગ્યુ છે, પ્લેટલેટ્સ ખૂબ ઓછા છે. તેથી પુનઃપ્રાપ્તિની ગતિ ખૂબ ધીમી છે. દૂધ અથવા પપૈયાના પાનથી પ્લેટલેટ્સ વધારવાના કોઈ વૈજ્ઞાનિક પુરાવા નથી. જ્યારે 10 હજાર જેટલા પ્લેટલેટ્સ હોય ત્યારે તે શરીરની અંદર બને છે. તમારા પ્લેટલેટ્સ બહુ ઓછા છે. લક્ષણો અનુસાર, તમારે હોસ્પિટલમાં દાખલ થવું જોઈએ. પ્લેટલેટ ટ્રાન્સફ્યુઝનની પણ જરૂર પડી શકે છે. જો ખાંડ ન હોય તો તમે ORS સોલ્યુશન લઈ શકો છો. નારિયેળ પાણી પીવો. સરળતાથી સુપાચ્ય ખોરાક લો.

પ્રશ્ન- એક મહિના પહેલા તાવ આવ્યો હતો. AC માં રહેવાથી તાવ ઓછો થાય છે. ડૉક્ટરની દવા લીધા પછી તે સાજો થઈ ગયો, પરંતુ છેલ્લા ત્રણ દિવસથી તેને ફરીથી 100-102 ડિગ્રી તાવ છે. હું ડોલોની ગોળીઓ લઉં છું. પ્લેટલેટ્સ બરાબર છે. યુકે મિશ્રા, જાનકીપુરમ

જવાબ– લક્ષણો વાયરલ તાવના છે. પેરાસીટામોલ લો. વાયરલ તાવ એક અઠવાડિયા પછી સાજો થવા લાગે છે. આ પછી, શરીરમાં એન્ટિબોડીઝ બનવાનું શરૂ થાય છે. જો સાત દિવસ પછી પણ તાવ ઓછો થતો નથી, તો તમે ડૉક્ટરની સલાહ લઈ શકો છો.

નિવારણ માટે આ પગલાં લો-

• ઘરમાં રણના કૂલરને ખાલી અને સ્વચ્છ રાખો.
• બગીચાઓમાં ફુવારાઓ અથવા તળાવોમાં કેરોસીન તેલ રેડવું.
• એરોસોલ સ્પ્રેનો ઉપયોગ કરો. l ફુલ શર્ટ અને પેન્ટ પહેરો.
• મચ્છરદાની અને મચ્છર ભગાડનાર ક્રીમનો ઉપયોગ કરો.
• ડેન્ગ્યુના કિસ્સામાં જાતે દવા ન લો.

સ્વ-દવા ટાળો

જો તમને ખૂબ તાવ, માથાનો દુખાવો, શરીરમાં દુખાવો, આંખો પાછળ દુખાવો, સાંધામાં દુખાવો, શરીર પર ફોલ્લીઓ, ઉલટી, નબળાઇ હોય તો તે ડેન્ગ્યુ હોઈ શકે છે. જો તાવની સાથે પેટમાં દુખાવો હોય તો તે ટાઈફોઈડ હોઈ શકે છે. જો ચાર-પાંચ દિવસમાં પેરાસિટામોલ લેવાથી તાવ ઓછો થવા લાગે તો તાવ સામાન્ય છે.

અહીં ચિંતા કરવાની જરૂર નથી. જો પ્લેટલેટ્સ ઓછા હોય અને ડેન્ગ્યુ મળી આવ્યો હોય, તો વ્યક્તિએ જાતે જ પીડાની દવા ન લેવી જોઈએ. માત્ર પેરાસીટામોલ જ લેવી જોઈએ. પીડાની દવા લેવાથી રક્તસ્રાવ થવાનું જોખમ રહેલું છે.