RBIએ પેમેન્ટ ફ્રોડના મામલા સામે લડવા માટે તૈયારી કરી લીધી છે. આ માટે રિઝર્વ બેંક ઓનલાઈન અને ઓફલાઈન ફ્રોડ રિપોર્ટિંગ માટે ‘દક્ષ’ સોલ્ટ પોર્ટલ લાવવાની તૈયારી કરી રહી છે. આરબીઆઈએ સોમવારે જણાવ્યું હતું કે છેતરપિંડી રિપોર્ટિંગ મોડ્યુલને જાન્યુઆરીથી ‘દક્ષ’ પર સ્થાનાંતરિત કરવામાં આવશે જેથી કરીને રિપોર્ટિંગને સુવ્યવસ્થિત કરી શકાય અને પેમેન્ટ ફ્રોડ મેનેજમેન્ટ સિસ્ટમને સ્વચાલિત કરી શકાય.
સેન્ટ્રલ પેમેન્ટ ફ્રોડ ઇન્ફર્મેશન રજિસ્ટ્રી (CPFIR) આરબીઆઇ દ્વારા માર્ચ 2020 માં શરૂ કરવામાં આવી હતી જેથી શેડ્યૂલ કોમર્શિયલ બેન્કો અને નોન-બેંક પ્રીપેડ પેમેન્ટ ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટ (PPI) ઇશ્યુઅર્સ દ્વારા ચૂકવણીની છેતરપિંડીઓની જાણ કરવામાં સરળતા રહે.
નવી સિસ્ટમ કેવી રીતે મદદ કરશે
કેન્દ્રીય બેંકે એક પરિપત્રમાં કહ્યું છે કે સંસ્થાઓ 01 જાન્યુઆરી, 2023 થી દક્ષમાં પેમેન્ટ ફ્રોડની જાણ કરવાનું શરૂ કરશે. હાલની બલ્ક અપલોડ સુવિધા ઉપરાંત, Daksh ચુકવણીની છેતરપિંડીની જાણ કરવા માટે કેટલીક વધુ સુવિધાઓ પ્રદાન કરે છે. મેકર-ચેકર સુવિધા, ઓનલાઈન સ્ક્રીન-આધારિત રિપોર્ટિંગ, વધારાની માહિતીની વિનંતી કરવાનો વિકલ્પ ઉપરાંત ચેતવણીઓ/સલાહકારો જારી કરવા, ડેશબોર્ડનું સંચાલન કરવાની સુવિધા.
RBI દ્વારા અધિકૃત તમામ પેમેન્ટ સિસ્ટમ ઓપરેટર્સ (PSO) અને ભારતમાં કાર્યરત પેમેન્ટ સિસ્ટમ પાર્ટીઓએ પેમેન્ટ ફ્રોડની જાણ કરવી જરૂરી છે. જેમાં છેતરપિંડીની નાની નાની ઘટનાઓનો પણ સમાવેશ થાય છે. આ ગ્રાહકો દ્વારા જાણ કરવામાં આવેલી અથવા એજન્સીઓ દ્વારા જાણ કરવામાં આવેલી માહિતીને પણ રેકોર્ડ કરે છે.
દક્ષથી થશે રાખશે પ્રભાવી દેખરેખ
તમને જણાવી દઈએ કે અગાઉ આ રિપોર્ટિંગ ઈલેક્ટ્રોનિક ડેટા સબમિશન પોર્ટલ (EDSP) દ્વારા કરવામાં આવતું હતું અને હવે તેને દક્ષમાં સ્થાનાંતરિત કરવામાં આવી રહ્યું છે. સેન્ટ્રલ બેંકે જણાવ્યું હતું કે જૂની સિસ્ટમ 01 જાન્યુઆરી, 2023 થી લાઇવ થઈ ગયા પછી એન્ટિટીઝ પેમેન્ટ ફ્રોડની જાણ કરી શકશે નહીં. તે જારી કરનાર બેંક/PPI જારી કરનાર/ક્રેડિટ કાર્ડ જારી કરતી NBFCની જવાબદારી રહેશે જેની પેમેન્ટ ઈકો સિસ્ટમનો છેતરપિંડીના વ્યવહારની જાણ કરવા માટે કપટપૂર્વક ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે.