દર વર્ષની જેમ, કેન્દ્રીય નાણાં પ્રધાન નિર્મલા સીતારમણ 1 ફેબ્રુઆરી 2024 ના રોજ આગામી નાણાકીય વર્ષ માટે વચગાળાનું કેન્દ્રીય બજેટ રજૂ કરવા જઈ રહ્યા છે. કેન્દ્રીય બજેટ ઘણા વર્ષોથી ફેબ્રુઆરીના પ્રથમ દિવસે રજૂ કરવામાં આવે છે, પરંતુ અગાઉ બજેટ 28 ફેબ્રુઆરી (અથવા લીપ વર્ષમાં 29 ફેબ્રુઆરી) ના રોજ રજૂ કરવામાં આવતું હતું. આ તારીખ શા માટે અને ક્યારે બદલાઈ? ખરેખર, આ પરંપરા વર્ષ 2017માં બદલવામાં આવી હતી. ત્યારે અરુણ જેટલી નાણામંત્રી હતા. આ પ્રથા રોગચાળા દરમિયાન પણ ચાલુ રહી અને 1 ફેબ્રુઆરીએ બજેટ 2021 રજૂ કરવામાં આવ્યું.
બજેટની રજૂઆતના એક દિવસ પહેલા, સરકાર આર્થિક સર્વે રજૂ કરે છે, જે દેશની આર્થિક સ્થિતિ પર એક રિપોર્ટ કાર્ડ છે અને બજેટની રૂપરેખા તૈયાર કરે છે. સંસદના બજેટ સત્ર દરમિયાન બજેટ રજૂ કરવામાં આવે છે, જે પરંપરાગત રીતે બે ભાગમાં યોજાય છે. પ્રથમ ભાગ સામાન્ય રીતે 31 જાન્યુઆરીથી શરૂ થાય છે.
બજેટ રજૂ કરવાની તારીખ કેમ બદલાઈ?
ત્યારે સરકારે દલીલ કરી હતી કે તારીખ બદલવાથી 1 એપ્રિલથી શરૂ થતા આગામી નાણાકીય વર્ષ માટે નવી નીતિઓ અને ફેરફારો તૈયાર કરવા માટે વધુ સમય મળશે. ફેબ્રુઆરીના છેલ્લા કામકાજના દિવસે કેન્દ્રીય બજેટ રજૂ કરવાની સામાન્ય પ્રથાને કારણે સમગ્ર પ્રક્રિયામાં વિલંબ થયો કારણ કે તે ખરેખર નવા નાણાકીય વર્ષની શરૂઆત કરતાં ઘણું મોડું પસાર થયું હતું. એનડીટીવી અનુસાર, તારીખમાં ફેરફાર સામે સુપ્રીમ કોર્ટમાં અરજી પણ દાખલ કરવામાં આવી હતી, પરંતુ કોર્ટે તેને ફગાવી દીધી હતી.
આ દલીલો અરજીમાં આપવામાં આવી છે
અહેવાલ મુજબ, અરજદારના વકીલે દલીલ કરી હતી કે કેન્દ્ર લોકશાહી ખર્ચના વચનો સાથે ચૂંટણી પરિણામોને પ્રભાવિત કરવાનો પ્રયાસ કરી શકે છે. પરંતુ કોર્ટે કહ્યું કે કેન્દ્રીય બજેટને રાજ્યો સાથે કોઈ લેવાદેવા નથી અને ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે રાજ્યોમાં ચૂંટણી એટલી વારંવાર થાય છે કે તેઓ કેન્દ્રના કામમાં અવરોધ ન લાવી શકે. તમને એ પણ જણાવી દઈએ કે 1999 સુધી કેન્દ્રીય બજેટ ફેબ્રુઆરીના છેલ્લા કામકાજના દિવસે સાંજે 5 વાગ્યે રજૂ કરવામાં આવતું હતું, આ પ્રથા અંગ્રેજોના સમયથી ચાલી આવી હતી. વર્ષ 1999માં તત્કાલિન નાણામંત્રી યશવંત સિંહાએ સમય બદલીને 11 વાગ્યાનો કર્યો હતો.