હરિયાણા અને મહારાષ્ટ્રમાં વિધાનસભા ચૂંટણીમાં એક પછી એક પરાજય પછી, કોંગ્રેસ કાર્યકારી સમિતિ (CWC) એ શુક્રવારે ન્યાયી અને મુક્ત ચૂંટણીની માંગણી સાથે રાષ્ટ્રીય આંદોલન શરૂ કરવાનો નિર્ણય કર્યો. બેઠકમાં ચૂંટણી પંચ (EC) પર પક્ષપાતી કામગીરીના આક્ષેપો કરવામાં આવ્યા હતા. જો કે, કોંગ્રેસે આ સમયગાળા દરમિયાન ઈલેક્ટ્રોનિક વોટિંગ મશીન (EVM) અંગે મૌન વલણ અપનાવ્યું હતું.
કોંગ્રેસ અધ્યક્ષ મલ્લિકાર્જુન ખડગેએ તાજેતરમાં બેલેટ પેપર પરત કરવાની માંગ કરી હતી, પરંતુ ચાર કલાકથી વધુ ચાલેલી બેઠકમાં ચૂંટણીમાં ધાંધલધમાલનો મુદ્દો વ્યાપકપણે ઉઠાવવો જોઈએ તે અંગે સર્વસંમતિ બની હતી. બેઠકના અંતે પસાર કરાયેલા ઠરાવમાં ઈવીએમનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો ન હતો. ઠરાવમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, “CWC માને છે કે સમગ્ર ચૂંટણી પ્રક્રિયાની નિષ્પક્ષતા અને વિશ્વસનીયતા પર ગંભીરતાપૂર્વક પ્રશ્ન ઉઠાવવામાં આવ્યો છે. ચૂંટણી પંચની પક્ષપાતી કામગીરીને કારણે લોકતાંત્રિક પ્રક્રિયાને નુકસાન થઈ રહ્યું છે. “કોંગ્રેસ આ જાહેર ચિંતાઓને રાષ્ટ્રીય ચળવળ તરીકે ઉઠાવશે.”
હરિયાણા અને મહારાષ્ટ્રમાં હારનું કારણ ચૂંટણીમાં ગોટાળો છે
કોંગ્રેસે હરિયાણા અને મહારાષ્ટ્રના ચૂંટણી પરિણામોને અકલ્પનીય ગણાવ્યા અને હાર માટે ચૂંટણી ધાંધલધમાલને જવાબદાર ગણાવી. “હરિયાણામાં પરિણામો અમારી અપેક્ષાઓથી વિપરીત હતા,” ઠરાવમાં કહેવામાં આવ્યું હતું. કોંગ્રેસે બહુમતી સાથે સરકાર બનાવવી જોઈતી હતી, પરંતુ એવું બન્યું નહીં. મહારાષ્ટ્રમાં અમારી હાર અને અમારા MVA સાથીઓનું પ્રદર્શન આઘાતજનક અને સામાન્ય સમજની બહાર છે. “આ સ્પષ્ટપણે લક્ષિત હેરાફેરીનો કેસ હોવાનું જણાય છે.”
બેઠકમાં કોણે શું કહ્યું?
– પ્રિયંકા ગાંધી વાડ્રાએ બેલેટ પેપર પરત કરવાની માંગનો પુનરોચ્ચાર કર્યો અને કહ્યું કે ચૂંટણી નિષ્પક્ષ બનાવવાનો આ એકમાત્ર રસ્તો છે.
રાહુલ ગાંધીએ સૂચન કર્યું કે ઈવીએમનો મુદ્દો નિષ્પક્ષ ચૂંટણીની વ્યાપક માંગનો ભાગ હોવો જોઈએ.
– શશિ થરૂરે EVM પર અલગ વિચાર કર્યો, પરંતુ રાહુલ ગાંધીએ કહ્યું કે આ મુદ્દો લોકોમાં ઊંડો પડઘો પાડે છે.
– ગૌરવ ગોગોઈએ કહ્યું કે ચૂંટણી પ્રક્રિયામાં ધાંધલ ધમાલ માત્ર ઈવીએમ સુધી સીમિત નથી. જેમાં ચૂંટણી પંચનું પક્ષપાતી વલણ, મતદાર યાદી સાથે છેડછાડ અને મતદાર દમન જેવા મુદ્દાઓ પણ સામેલ છે.
ચૂંટણી પ્રક્રિયામાં રહેલી ખામીઓ પર ધ્યાન આપો
AICC મીડિયા વિભાગના પ્રમુખ પવન ખેડાએ કહ્યું, “આ માત્ર EVMનો મુદ્દો નથી. આ સમગ્ર ચૂંટણી પ્રક્રિયાની બાબત છે. અમે મતદાર યાદીમાં ગેરકાયદેસર રીતે નામ ઉમેરવા અને કાઢી નાખવાના મુદ્દા વારંવાર ઉઠાવ્યા હતા, પરંતુ ચૂંટણી પંચે કોઈ જવાબ આપ્યો ન હતો. આ પ્રક્રિયા કેવી રીતે પ્રભાવિત થઈ રહી છે તે ચિંતાનો વિષય છે.
આંતરિક સમીક્ષા અને સુધારણા માટેની માંગ
કોંગ્રેસે હરિયાણા અને મહારાષ્ટ્રના ચૂંટણી પરિણામો પર આંતરિક સમીક્ષા માટે સમિતિઓ બનાવવાનો નિર્ણય કર્યો. હરિયાણાના નેતાઓ રણદીપ સુરજેવાલા, કુમારી સેલજા અને દીપેન્દ્ર હુડ્ડાએ બેઠકમાં કંઈ કહ્યું ન હતું. છત્તીસગઢના નેતા તામ્રધ્વજ સાહુએ સૂચવ્યું કે ચૂંટણી પ્રચાર અને ઉમેદવારોની પસંદગીની જવાબદારી કોઈ એક વ્યક્તિ પર ન છોડવી જોઈએ.
સરકાર પર પણ નિશાન સાધ્યું હતું
સરકારની ટીકા કરતા, CWC ઠરાવમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, “સરકારે અદાણી લાંચ કેસ, મણિપુરમાં હિંસા અને યુપીમાં સાંપ્રદાયિક તણાવ જેવા મુદ્દાઓ પર સંસદમાં ચર્ચા કરવાની મંજૂરી આપવાનો ઇનકાર કર્યો હતો, જેના કારણે સંસદના શિયાળુ સત્રના આખા પ્રથમ સપ્તાહમાં વિક્ષેપ પડ્યો હતો. એક પ્રકારનો વ્યર્થ ગયો.”
કોંગ્રેસે હવે રાષ્ટ્રીય સ્તરે “નિષ્પક્ષ ચૂંટણી”નો મુદ્દો ઉઠાવવાનો સંકલ્પ લીધો છે અને આ આંદોલન દ્વારા દેશમાં લોકતાંત્રિક પ્રક્રિયા પુનઃસ્થાપિત કરવાનો પ્રયાસ કરશે.