વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ પોતાના સોશિયલ મીડિયા એકાઉન્ટ પર એક મોટી જાહેરાત કરી છે. એક જ દિવસમાં દેશની ત્રણ હસ્તીઓને ભારત રત્નથી સન્માનિત કરવાની જાહેરાત કરવામાં આવી છે. પૂર્વ પીએમ ચૌધરી ચરણ સિંહ, નરસિમ્હા રાવ અને હરિત ક્રાંતિના પિતા એમએસ સ્વામીનાથનને ભારત રત્ન આપવામાં આવશે. આ પહેલા લાલકૃષ્ણ અડવાણી અને કર્પુરી ઠાકુરને પણ ભારત રત્ન આપવાની જાહેરાત કરવામાં આવી હતી.
ભારત રત્ન સાથે જોડાયેલા કેટલાક તથ્યો
- ભારત રત્ન એવોર્ડની શરૂઆત 2 જાન્યુઆરી, 1954ના રોજ તત્કાલિન રાષ્ટ્રપતિ ડૉ. રાજેન્દ્ર પ્રસાદ દ્વારા કરવામાં આવી હતી.
- કોઈપણ વ્યક્તિ જાતિ, વ્યવસાય, પદ અથવા લિંગને ધ્યાનમાં લીધા વિના આ સન્માન માટે પાત્ર છે.
- માનવીય પ્રયત્નોના કોઈપણ ક્ષેત્રમાં ઉચ્ચ સ્તરની અસાધારણ સેવા/પ્રદર્શન માટે તેને પુરસ્કાર આપવામાં આવે છે.
- ભારત રત્ન માટેની ભલામણો ખુદ વડાપ્રધાન દ્વારા રાષ્ટ્રપતિને કરવામાં આવે છે. આ માટે કોઈ ઔપચારિક ભલામણની જરૂર નથી.
- પુરસ્કારની રજૂઆત પર, પ્રાપ્તકર્તાને રાષ્ટ્રપતિ દ્વારા હસ્તાક્ષર કરાયેલ સનદ (પ્રમાણપત્ર) અને ચંદ્રક પ્રાપ્ત થાય છે. પુરસ્કાર કોઈપણ નાણાકીય અનુદાન ધરાવતું નથી.
- દર વર્ષે વધુમાં વધુ ત્રણ લોકોને ભારત રત્નથી સન્માનિત કરવાની પરંપરા રહી છે.
- બંધારણની કલમ 18(1) મુજબ, એવોર્ડનો ઉપયોગ પ્રાપ્તકર્તાના નામના ઉપસર્ગ અથવા પ્રત્યય તરીકે કરી શકાતો નથી
.
જો પુરસ્કાર વિજેતા તેને જરૂરી માને છે, તો તે તેના/તેણીના બાયો-ડેટા/લેટરહેડ/વિઝિટિંગ કાર્ડ વગેરેમાં નીચેની અભિવ્યક્તિનો ઉપયોગ કરી શકે છે. - પ્રથમ સન્માન સ્વતંત્ર ભારતના પ્રથમ ગવર્નર જનરલ ચક્રવર્તી રાજગોપાલાચારી, ભૂતપૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ ડૉ. સર્વપલ્લી રાધાકૃષ્ણન અને વૈજ્ઞાનિક ડૉ. ચંદ્રશેખર વેંકટ રામનને 1954માં આપવામાં આવ્યું હતું.
- અત્યાર સુધીમાં કુલ 48 લોકોને ભારત રત્ન એનાયત કરવામાં આવ્યા છે. છેલ્લી વખત આ સન્માન વર્ષ 2019માં આપવામાં આવ્યું હતું.
- આ પહેલીવાર છે જ્યારે એક સાથે પાંચ લોકોને આ સન્માનથી સન્માનિત કરવાની જાહેરાત કરવામાં આવી છે.
- આવું એટલા માટે થઈ રહ્યું છે કારણ કે છેલ્લા કેટલાક સમયથી કોઈને ભારત રત્ન આપવામાં આવ્યો નથી, હજુ સુધી એ જાહેર કરવામાં આવ્યું નથી કે કઈ વ્યક્તિત્વને આ એવોર્ડ કયા વર્ષ માટે આપવામાં આવી રહ્યો છે.
- રાજ્ય સરકારો તેમના રાજ્યોમાં ભારત રત્ન પુરસ્કાર વિજેતાઓને સુવિધાઓ પૂરી પાડે છે.
- વર્ષ 1956, 1959, 1960, 1964, 1965, 1967, 1968-70, 1972-74, 1977-79, 1981, 1982, 1984-86, 1993-96, 1984-86, 1993-96, 3020201202020 – 22 ભારત રત્ન આપવામાં આવ્યો ન હતો.