આ વર્ષે યોજાનારી લોકસભાની ચૂંટણી પહેલા જાતિની વસ્તી ગણતરીને લઈને ઘણી ચર્ચા ચાલી રહી છે. ગયા વર્ષે, બિહાર જાતિ ગણતરી શરૂ કરનાર પ્રથમ રાજ્ય બન્યું હતું. હવે અન્ય એક મોટું રાજ્ય આંધ્રપ્રદેશ પણ જાતિ ગણતરીની કવાયત શરૂ કરવા જઈ રહ્યું છે. આંધ્રપ્રદેશમાં આજથી જાતિ ગણતરી શરૂ થઈ રહી છે. આમ કરવાથી આંધ્ર દેશનું બીજું રાજ્ય બની જશે. વિજયવાડા શહેરમાં આજે જ ડૉ. બી.આર. આંબેડકરની 125 ફૂટ ઊંચી પ્રતિમાનું અનાવરણ કરવામાં આવશે. તેને ‘સામાજિક ન્યાયની પ્રતિમા’ કહેવામાં આવી રહી છે. આંબેડકરની વિશ્વની સૌથી ઊંચી પ્રતિમા માનવામાં આવે છે.
આંધ્ર પ્રદેશ સરકારે કહ્યું છે કે 19 જાન્યુઆરીથી મોટા પાયે જાતિ ગણતરી શરૂ કરવામાં આવશે, જેથી રાજ્યમાં તમામ જાતિઓની સંખ્યા જાણી શકાય. સરકારી સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર, YSR કોંગ્રેસના નેતૃત્વવાળી સરકાર માને છે કે જાતિઓની સંખ્યા વિશે માહિતી મેળવવાથી લોકોના જીવનધોરણમાં પરિવર્તન લાવી શકાય છે. સમગ્ર કવાયત ગામ અને વોર્ડ સચિવાલયના કર્મચારીઓ દ્વારા કરવામાં આવશે. તેઓએ 1.67 કરોડ ઘરોમાંથી જાતિના ડેટા એકત્રિત કરવા જોઈએ.
ટાઈમ્સ ઓફ ઈન્ડિયાના અહેવાલ મુજબ રાજ્ય સરકાર 28 જાન્યુઆરી સુધીમાં વસ્તી ગણતરીની પ્રક્રિયા પૂર્ણ કરવા માંગે છે. આ જાતિ ગણતરી એવા સમયે કરવામાં આવી રહી છે જ્યારે સામાન્ય ચૂંટણી નજીક છે. રસપ્રદ વાત એ છે કે આંધ્રપ્રદેશમાં વિધાનસભા અને લોકસભા બંને ચૂંટણી એક સાથે યોજાશે. સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે રાજ્ય સરકાર જાતિ આધારિત વસ્તી ગણતરી દ્વારા SC, ST અને પછાત વર્ગનો ચોક્કસ ગુણોત્તર જાણવા માંગે છે.
અગાઉ, માહિતી અને જનસંપર્ક (I&PR) મંત્રી સી. શ્રીનિવાસ વેણુગોપાલ કૃષ્ણાએ કહ્યું હતું કે આઝાદી બાદ ભારતમાં ક્યારેય જાતિની ગણતરી કરવામાં આવી નથી, માત્ર વસ્તી ગણતરી કરવામાં આવી છે. જાતિ ગણતરી અંતર્ગત રાજ્ય સરકારે રાજ્યભરની જ્ઞાતિઓના પ્રતિનિધિઓ પાસેથી અભિપ્રાય લીધા હતા. ન્યાયી અને વ્યાપક રીતે જાતિ ગણતરી હાથ ધરવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે, રાજ્ય તેની ગણતરી પ્રક્રિયાને સમગ્ર દેશમાં રોલ મોડેલ તરીકે રજૂ કરવા ઈચ્છે છે. શરૂઆતમાં એવી જાહેરાત કરવામાં આવી હતી કે જાતિ ગણતરી હેઠળ માત્ર 139 પછાત વર્ગના સમુદાયોને આવરી લેવામાં આવશે, પરંતુ હવે તેનો વિસ્તાર વધારીને તમામ જાતિઓનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે.
આ જાતિની વસ્તી ગણતરી અનામત માળખા પર પણ મોટી અસર કરી શકે છે. વાસ્તવમાં અત્યાર સુધી તમામ રિઝર્વેશન જૂના ડેટાના આધારે આપવામાં આવે છે. પરંતુ હવે સરકાર તેને અપડેટ કરવાની યોજના બનાવી રહી છે. નવીનતમ જાતિના ડેટાના આધારે, રાજ્યની શાસક જગન મોહન રેડ્ડી સરકાર પછાત વર્ગો, એસસી અને એસટી માટે વધુ અનામતનો આગ્રહ રાખી શકે છે. આનાથી ચૂંટણીલક્ષી લાભ મળવાની પૂરી શક્યતા છે.
સત્તાવાર માહિતી અનુસાર, વસ્તી ગણતરી દરમિયાન ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં 3.56 કરોડ વસ્તી ધરાવતા લગભગ 1.23 કરોડ પરિવારોને આવરી લેવામાં આવશે. જ્યારે શહેરી વિસ્તારોમાં આશરે 1.3 કરોડની વસ્તી ધરાવતા 44.44 લાખ પરિવારોનો સમાવેશ કરવામાં આવશે. રાજ્ય સરકારે પ્રથમ તબક્કા દરમિયાન ચૂકી ગયેલા લોકોને આવરી લેવા માટે વસ્તી ગણતરીના બીજા રાઉન્ડની પણ જાહેરાત કરી છે. સરકારનું કહેવું છે કે બીજો રાઉન્ડ 29 જાન્યુઆરી પછી શરૂ થશે અને 2 ફેબ્રુઆરી સુધી ચાલશે.