ગણેશ ચતુર્થીની સાથે જ ગણપતિ બાપ્પાની ઉજવણી સર્વત્ર થાય છે. આ પછી તરત જ પિતૃઓને પ્રણામ કરવાનો સમય આવશે. પૂર્વજ એટલે આપણા પરિવારના તાત્કાલિક બોસ. 29 સપ્ટેમ્બરથી શરૂ થયેલ પિતૃ પક્ષ 14 ઓક્ટોબર સુધી ચાલશે. વર્ષના આ એક પખવાડિયામાં, આપણા પરિવારને છોડીને ચાલ્યા ગયેલા આપણા માતા-પિતા અને દાદા-દાદીને યાદ કરીને આપણા પૂર્વજોને તૃપ્ત કરવાનો દિવસ છે. આ દિવસોમાં કોઈ પણ સાંસારિક શુભ કાર્યો શરૂ થતા નથી. આ સાથે નવા કામ કે બિઝનેસ એગ્રીમેન્ટ વગેરે પણ ન કરવા જોઈએ.
કોઈપણ મનુષ્યના જીવનમાં પિતૃઓનું કેટલું મહત્વ હોય છે તે આ વાત પરથી સમજી શકાય છે કે નવરાત્રિના રૂપમાં નવ દિવસ માતા આદિશક્તિની આરાધના માટે સમર્પિત છે. સાવનનો આખો મહિનો મહાદેવની પૂજા માટે સમર્પિત છે અને વર્ષના 365 દિવસોમાંથી 15 દિવસ પણ પૂર્વજોને સમર્પિત છે. આપણા પૂર્વજોની પ્રસન્નતાના કારણે આપણને આપણા કાર્યમાં તેમનો અદૃશ્ય સહયોગ મળે છે. પૂર્વજોની નારાજગીના કારણે તમામ પ્રયાસો કર્યા પછી પણ કામમાં અડચણો આવે છે. પૂર્વજો એ છે કે જેમણે તેમના અગાઉના શરીરને છોડી દીધું છે.
પિતૃ પક્ષ દરમિયાન પિતૃઓનું શ્રાદ્ધ અને તર્પણ કરવામાં આવે છે. શ્રાદ્ધ એટલે આદર વ્યક્ત કરવો અને તર્પણ એટલે સંતોષ. હવે પ્રશ્ન એ છે કે આદર કેવી રીતે વ્યક્ત કરવો અને તર્પણ કેવી રીતે અર્પણ કરવું. ધાર્મિક શાસ્ત્રોમાં એવું પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે જે વ્યક્તિ શ્રાદ્ધ કરે છે તેને પિતૃઓના આશીર્વાદથી આયુષ્ય, પુત્ર, કીર્તિ, બળ, ધન, સમૃદ્ધિ અને ઐશ્વર્યની પ્રાપ્તિ થાય છે, આથી દરેક વ્યક્તિએ અશ્વિન મહિનાના કૃષ્ણ પક્ષમાં શ્રાદ્ધ કરવું જોઈએ. પંદર દિવસ સુધી નિયમિત સ્નાન કરો અને તમારા પૂર્વજોની પૂજા કરો અને છેલ્લા દિવસે પિંડ દાન શ્રાદ્ધ કરો.
પૂર્વજોને ખુશ કરવાની આ એક પરંપરાગત રીત બની ગઈ છે. હવે આપણે પૂર્વજોને કેવી રીતે પ્રસન્ન કરવા તે વિગતવાર સમજીએ. ઘાટ પર જવું, ગયા જવું, પિંડ દાન કરવું વગેરે બધું ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે કારણ કે તે તમારા પૂર્વજો પ્રત્યેની આદર છે. તમારા પૂર્વજો પ્રત્યેની તમારી પ્રેમાળ લાગણી એ આદર છે અને આ લાગણી માત્ર પૂર્વજો સુધી મર્યાદિત ન હોવી જોઈએ પણ હંમેશા હોવી જોઈએ. પિતૃ પક્ષ એ ખાસ કરીને લાગણીઓ અને ભક્તિ વ્યક્ત કરવાનો સમય છે.